ХIукуматалъ халкъалъухъа бичун босизе буго ярагъ

Терроризмалдагун-такъсирчилъиялда дандечIеялъул мурадалда 2014 соналъул 10 июналдаса нахъе Дагъистаналда байбихьулеб буго изну гьечIого халкъалъухъ кодоб цIунараб яргъилаб сурсат нахъе бакIаризе. Гьеб тадбир республикаялда халат бахъине рагIула 2017 соналде щвезегIан ва гьеб мурадалда 4 миллионги 185 азарго гъурущ биччан рагIула Дагъистаналъул хIукуматалъ. Щибго дандечIей гьабичIого мисалалъе, Драгуновасул цIаралда бугеб снайперазул туманкI нахъе кьуни гьелъухъ кьезе рагIула 20 азарго гъурущ гIарац. Автомоталъухъ яргъил бетIергьанасе щвезе рагIула 25 азарго гъурущ, таманча ва револьвер гIадаб ярагъалъухъ абуни 15 азарго гъурущ.

Жакъа гIадатияб халкъалъ кодоб ярагъ цIуниялъе букIине бегьулин кIиго гIилла тIоцебесеб, умумузул заманалдасаго байбихьун яргъидехун бугеб рокьи, кIиабилеб, жакъа мун жанив вугеб пачалихъалъ мун цIунулев гьечIолъиян бицана «Эркенлъи» радиоялъе гьелда бан «Черновик» газеталдаса МухIамад МухIамадовас. Жакъа гьел гIиллабазда гьоркьоб цIайи цIикIкIун бугин кIиабилеб гIиллаялъулилан рикIкIунеб буго журналистас.

МухIамад МухIамадов: Жакъа чиясухъ кодоб ярагъ бугин абураб цохIо хIужаги гIола гьев чи такъсирчи вугилан абизе. Амма уголовияб кодексалъул статьялда бихьизабун буго живго лъикIав вахъун ярагъ нахъе кьурав чи, гьесда нахъ бакIаб такъсирги батичIони гьев тамихI гьабиялдаса ворчIулилан. Гьебги хIисабалде босун тIоритIулел руго низам цIунулел хIалтIухъабазги гьедин ярагъ бичун босиялъул тадбирал.

Мисалалъе ракIалде щвезабилин 1999 сон. Доб мехалъ хIакъикъаталдаги рагъулаб ахIвал- хIал букIана Дагъистаналда ва халкъалъ ахирисебги кьун тIалаб гьабулеб букIана дол къояз ярагъ. Гьелдаса хадуб ярагъ хутIана гIадамазда кодоб ва гьадинаб ярагъ бичун босиялъул акция кIицIусагIаги тIобитIун букIана, щайгурелъул халкъалъул гIемераб харж бахъун букIиндал ярагъ босулаго.

Жакъа щай халкъалъухъ кодоб ярагъ бугебин гьикъани дица абила дурго полициялъ мун цIунун бажарулев гьечIевлъи бихьидал босулеб буго халкъалъ ярагъ, гьелдаго цадахъ жибго полициялдасаги живго цIунизе мурадалда. Щайгурелъул Гъизилюрт мухъалда жавабиял хъулухъазда ругел полициялъул кIиго хIалтIухъабазда тIад такъсир гьабиялъул иш рагьана. ХIисаб гьабе жакъа къанунги хвезабун дуде тIаде полициялъул хIалтIухъанас тIадекIанцIи гьабуни дуца щиб гьабизе бугеб? Цо-цояз живго тела гьев, амма цогидаб щиб кканиян букIине босулеб буго ярагъ. Гьеб «щиб кканигияйин» абураб ахIвал-хIалги батIи-батIияб букIунаха ва 90 проценталда рекъон рокъоб цIунарабги гьеб ярагъ хIалтIизеги гьабичIого букIуна, амма кида-къадги низам цIунулезул берда цебе ккола гьеб».

Гьесулго гIадаб пикру баян гьабуна «Эркенлъи» радиоялъе полициялъул хIалтIухъабазул махщалил цолъиялъул нухмалъулев Шамилов МухIамадицаги. Халкъалъухъа ярагъ нахъе бакIаризеян ургъараб тадбиралъ хIасил кьезе гьечIилан буго гьесул пикру. Щай гьеб гьедин бугебали гьадинаб баян кьуна гьелда тIасан.

Шамилов МухIамад: «ЯхI бугев бихьинчияс ярагъ киданиги бичуларо. Гьединаб буго умумузул кици. Дагъистаналда жакъа бокьаниги бокьичIониги унеб буго рагъ. Гьеб буго жанисел ишазул идарабаз халкъалда тIад гьабулеб бугеб зулумуялде данде гьабулеб рагъ.

Гьединаб акция кIиго соналъ цебеги букIана гьазул. Халкъги махсароде ккун жидеего лъикI гIарац гьабуна доб мехалъ низам цIунулез. Дихъ буго видеозапись Рутул мухъалдаса чиясухъа 350 кг тротилалъул босулеб куц бахъараб. Амма цо копейк гIарац гьев чиясеги кьечIого жидецаго квана-гьекъана полициялъулаз. Гьеле гьединаб щибго хIасилги кьолареб «тадбир» буго гьезул гьеб. Жидеца ярагъ бакIаранилан хIисаб кьеялъул тIехьалдаги хъван, никIалайил заманаялъ букIараб, кьавуялъ кванараб цо-кIиго хIараги речIчIила гьез цебе ва гьелдалъун лъугIола кинабго. Гьединал чорокал полициялъул хIалтIухъабиги рукIаго, гьезда хадуб хал кквезе жамгIиял идарабиги толел гьечIони гьел руго гьадингоял чIанда харбал».

ГIарацги кьун халъалъухъа ярагъ нахъе бакIариялъул тадбир Дагъистаналда тIобитIун букIана 2007 соналдаги. Доб мехалда гьелъие биччан букIун буго 30 миллион гъурущ гIарац.